In geval van een nucleair ongeval beveelt de Hoge Gezondheidsraad (HGR) aan om stabiel jodium (onder vorm van kaliumjodide) toe te dienen aan de personen behorend tot de risicogroepen (kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven) die verblijven binnen een straal van 100 km van de nucleaire installaties; binnen een straal van 20 km geldt nog steeds de aanbeveling om aan alle personen jodium toe te dienen, tenzij bij contra-indicatie. Allergische reacties op jodium zijn zeldzaam, en antecedenten van allergische reacties op joodhoudende contraststoffen of na lokale applicatie van povidon-jood zijn geen contra-indicaties. Bij patiënten ouder dan 40 jaar moet men bedacht zijn op mogelijke schildklieraandoeningen waarbij toediening van een hoge dosis jodium kan gecontra-indiceerd zijn.

Ter gelegenheid van de 4de verjaardag van het ongeval van Fukushima heeft de Hoge Gezondheidsraad (HGR) recent een advies gegeven over de bescherming van de schildklier in geval van een nucleair ongeval.[1]

De bescherming van de schildklier tegen radio-actieve jodiumisotopen is belangrijk om de ontwikkeling van schildklierkankers te voorkomen. Naast de schuilmaatregelen, eventueel zelfs evacuatie, wordt snelle toediening van stabiel jodium, met als doel de schildklier te verzadigen, aanbevolen in de blootgestelde zone, in het bijzonder bij (vooral jonge) kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. In de Folia van april 2011 werd reeds aandacht besteed aan de praktische modaliteiten van jodiumprofylaxe in geval van een nucleair ongeval. Dit artikel vestigt de aandacht op de voornaamste geactualiseerde punten in het advies van de HGR.

–        Het huidige nationale noodplan voorziet de verdeling van stabiel jodium in de huishoudens en de gemeenschappen die gelegen zijn in de zogenoemde “planificatiezones”, d.w.z. binnen een straal van 20 km rond een kerncentrale en binnen een straal van 10 km voor de nucleaire installaties van Fleurus. Volgens de Europese instanties inzake stralingsbescherming zouden in geval van een nucleair accident schuilmaatregelen en toediening van kaliumjodide kunnen nodig zijn binnen een straal gaande tot 100 km van de nucleaire installaties voor de personen die behoren tot de risicogroepen, d.w.z.  kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven; binnen een straal van 20 km geldt nog steeds de aanbeveling om aan alle personen jodium toe te dienen, tenzij bij contra-indicatie. Comprimés aan 65 mg kaliumjodide worden gebruikt (overeenkomend met 50 mg jodium). De aanbevolen posologie is als volgt: tot 1 maand: ¼ comprimé; van 1 tot 36 maanden: ½ comprimé; van 3 tot 12 jaar: 1 comprimé; van 13 tot 40 jaar: 2 comprimés in één dosis; bij zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven (ook bij vrouwen ouder dan 40 jaar): 2 comprimés in één dosis.

–        In verband met het risico van jodiumallergie bevestigt de HGR dat een risico van anafylactische reacties na inname van jodium niet kan uitgesloten worden maar dat dit risico zeer zeldzaam is. Huidovergevoeligheidsreacties treden frequenter op, maar zijn niet ernstig. Antecedenten van allergische reacties op joodhoudende contraststoffen (op basis van organisch jood) gebruikt bij medische beeldvorming, van contactdermatitis en irritatiereacties na applicatie van lokale antiseptica op basis van povidon-jood wijzen niet op jodiumallergie en zijn dus geen contra-indicaties voor toediening van kaliumjodide in geval van een nucleair ongeval.

–        Bij personen ouder dan 40 jaar is voorzichtigheid geboden bij toediening van hoge doses jodium omwille van het hoge risico van miskende schildklieraandoeningen  die kunnen voorbeschikken tot ernstige hyperthyreoïdie met ernstige gevolgen. De HGR beveelt daarom aan bij om personen ouder dan 40 jaar die in de zogenoemde “planificatiezones”  rond de nucleaire installaties verblijven, attent te zijn op de eventuele aanwezigheid van een schildklieraandoening waarbij profylactische inname van een hoge dosis jodium kan gecontra-indiceerd zijn. Dit moet actief gespoord worden door palpatie van de schildklier tijdens een consultatie of door meting van de TSH-spiegels tijdens een eventuele bloedafname.  De HGR raadt geen systematische screening aan door echografie, aangezien deze zeer gevoelig is en vele vals-positieve resultaten kan geven.

–        Het risico van schildkliercarcinoom in geval van een nucleair accident is hoger bij jodiumtekort, en er wordt dus aanbevolen toe te zien op een voldoende jodiuminname.  

[1]Publicatie van de Hoge Gezondheidsraad nr. 9275 via www.HGR-CSS.be (directe link:www.health.belgium.be/internet2Prd/groups/public/@public/@shc/documents/ie2divers/19101670_nl.pdf)