De Europese commissie heeft, na een gunstig advies van het Europees Geneesmiddelenagentschap EMA, op 6 januari 2021 een “voorwaardelijke vergunning” (conditional marketing authorisation) toegekend aan een tweede COVID-19 vaccin: het mRNA-1273 vaccin van Moderna Biotech Spain (COVID-19 Vaccine Moderna®), zie website EMA (bericht van 06/01/21) en website FAGG (bericht van 06/01/21). Voor de “Product Information” (Engelstalige SKP en bijsluiter voor het publiek) van COVID-19 Vaccine Moderna®, klik hier. Eind december 2020 kende de Europese Commissie reeds een “voorwaardelijke vergunning” toe aan Comirnaty® (Pfizer/BioNTech), eveneens een mRNA COVID-19 vaccin [zie Folia januari 2021].

– Zoals Comirnaty®, bevat COVID-19 Vaccine Moderna® chemisch gemodificeerde mRNA-strengen die coderen voor een gestabiliseerde prefusie-vorm van het spike-viruseiwit, het eiwit waarmee het virus bindt aan de ACE2-receptor op de lichaamscellen. Het mRNA is voor beide vaccins ingekapseld in lipiden-nanopartikels.

 
Recent zijn voor het mRNA-1273 vaccin van Moderna Biotech Spain (COVID-19 Vaccine Moderna®) de interim-resultaten gepubliceerd van een grootschalige gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde studie met klinische eindpunten (fase 3-studie): zie New England Journal of Medicine1 (30/12/20, met editoriaal2). Hieronder een korte bespreking van de resultaten, met enkele commentaren, onder andere op basis van het editoriaal bij de studie.

Het NEJM-artikel over het mRNA Covid-19 vaccin van Moderna Biotech Spain

  • Geïncludeerde personen: personen ≥ 18 jaar (gemiddeld 51,4 jaar). Ongeveer 25% was 65 jaar of ouder. Bij de personen tussen 18 en 65 jaar waren er ongeveer 17% met risicofactoren voor een ernstig verlopende COVID-19. Patiënten met een medische voorgeschiedenis van COVID-19, patiënten met immuunstoornissen of behandeld met immunosuppressiva, en patiënten met gekende of vermoede antecedenten van allergische reacties op één van de bestanddelen van het vaccin, waren uitgesloten.

  • Vaccinatieschema: 2 doses met een interval van 28 dagen, intramusculair.

  • De studie was geblindeerd voor de deelnemers aan de studie en voor de personen die de evaluaties uitvoerden. De personen die het vaccin toedienden, waren niet geblindeerd.

  • Werkzaamheid (mediane follow-up van 64 dagen na de 2de dosis)

    • Primair eindpunt was de bescherming tegen symptomatische (ernstig of niet), PCR-bevestigde COVID-19 minstens 14 dagen na de tweede vaccindosis (per protocol analyse). De beschermingsgraad bedroeg 94,1% [95%-BI van 89,3 tot 96,8]. Bij de personen die seronegatief waren voor SARS-CoV-2 op het ogenblik van de vaccinatie werden 11 COVID-19 gevallen gezien op 14.073 personen gevaccineerd met het COVID-19-vaccin versus 185 gevallen op 14.134 personen in de placebogroep.

    • De beschermingsgraad was gelijkaardig wanneer de personen die seropostief waren voor SARS-CoV-2 op het ogenblik van de vaccinatie werden meegerekend: beschermingsgraad van 93,6% (12 COVID-19 gevallen op 15.181 personen in de COVID-19-vaccingroep versus 187 gevallen op 15.170 personen in de placebogroep).

    • De bescherming tegen “ernstige” (gedefineerd volgens bepaalde criteria), PCR-bevestigde COVID-19 minstens 14 dagen na de tweede vaccindosis was een secundair eindpunt: 30 gevallen in de placebogroep (waarvan 1 met fatale afloop) versus geen gevallen in de COVID-19-vaccingroep, met andere woorden een beschermingsgraad van 100% tegen ernstige ziekte.

    • Vooraf gespecificeerde subanalyses: analyse in functie van leeftijd (< 65 jaar versus ≥ 65 jaar) of van aanwezigheid van risicofactoren voor ernstige COVID-19 suggereert dat de beschermingsgraad in deze subgroepen vergelijkbaar is met de bescherming die werd gezien in de totale studiepopulatie.

    • De resultaten van een preliminaire analyse suggereren dat de 1ste dosis reeds enige bescherming biedt, maar conclusies zijn niet mogelijk.

  • Veiligheid

    • Lokale reacties waren frequent na beide doses (ongeveer 85% in de COVID-19-vaccingroep versus ongeveer 19% in de placebogroep), waren hoofdzakelijk mild tot matig, en verdwenen meestal binnen de 2 à 3 dagen. Pijn ter hoogte van de injectieplaats was meest frequent (86,0% in de COVID-19-vaccingroep).

    • Systemische reacties (vermoeidheid, hoofdpijn, koorts, spier- en gewrichtspijn, rillingen) waren hoofdzakelijk mild tot matig. Ze traden frequenter op na de 2de dosis (79,4% in de COVID-19-vaccingroep versus 36,5% in de placebogroep) dan na de 1ste dosis, en ze waren bovendien na de 2de dosis hoger in intensiteit. Ernstige reacties (graad 3) namen toe van 2,9% na de 1ste dosis tot 15,8% na de 2de dosis. De klachten verdwenen na ongeveer 3 dagen.

    • Lokale en systemische reacties waren frequenter bij de personen jonger dan 65 jaar dan bij deze ≥ 65 jaar.

    • De incidentie van ernstige ongewenste events (tot 28 dagen na de 2de dosis) verschilde niet tussen de vaccin-groep en de placebo-groep. Overgevoeligheidsdreacties werden gerapporteerd bij 1,5% (COVID-19-vaccingroep) en 1,1% (placebogroep) van de deelnemers (er waren geen meldingen van ernstige anafylactische reacties).

Enkele commentaren, onder andere op basis van het editoriaal bij het NEJM-artikel

  • Deze studie met het mRNA-1273 vaccin van Moderna Biotech Spain (COVID-19 Vaccine Moderna®) voegt zich bij de andere grootschalige studies die tot op heden zijn gepubliceerd met COVID-19-vaccins: de studie met Comirnaty® (BNT162b2 mRNA Covid-19 vaccin) van BioNTech/Pfizer, en de studie met het ChAdOx1 nCoV-19 (AZD1222) COVID-19 vaccin van Oxford/AstraZeneca [zie Folia januari 2021 voor details].
  • Zoals de auteurs van de editorialen bij de andere studies, is ook de auteur van het editoriaal bij de studie met het mRNA-1273 vaccin van Moderna Biotech Spain2 lovend over de ontwikkeling van de COVID-19 vaccins, en is hij hoopvol en optimistisch over de studieresultaten.
  • Een aantal belangrijke vragen moeten nog beantwoord worden.

    • Zijn er zeldzame ongewenste effecten (bv. Bell’s palsy), en zullen er nog ongewenste effecten optreden bij langduriger follow-up? Het risico van anafylactische reacties na de vaccinatie moet opgevolgd worden, ook al blijken deze tot op heden heel zelden op te treden. De incidentie van anafylaxis met het mRNA-vaccin van Pfizer/BioNTech (Comirnaty®) wordt geschat op 1 op 100.000 (in vergelijking met 1 op 1.000.000 met andere vaccins). Er kan op dit ogenblik geen incidentie geschat worden voor het vaccin van Moderna Biotech Spain.3

    • Hoe lang houdt de bescherming aan?

    • Voorkomt het vaccin asymptomatische infectie en zal het de transmissie afremmen of voorkomen?

  • Nog steeds zijn er geen gegevens over werkzaamheid en veiligheid van COVID-19 vaccins bij kinderen, zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven.

  • Terwijl Comirnaty® bewaard moet worden bij temperaturen van -90° tot -60°C, met strikte eisen over hoe het te ontdooien, en het na ontdooien 5 dagen houdbaar is bij koelkasttemperatuur, kan COVID-19 Vaccine Moderna® bewaard worden bij -25 tot -15°C en is het 30 dagen houdbaar bij koelkasttemperatuur.

  • In België kunnen vermoede ongewenste effecten met de COVID-19 vaccins gemeld worden via een specifiek online meldingsformulier: zie www.eenbijwerkingmelden.be  > COVID-19 Vaccin.

  • Op de website van het FAGG is een lijst van vragen en antwoorden over de vaccins tegen COVID-19 gepubliceerd.

 

Noot

  • Voor al onze artikels in verband met geneesmiddelen bij COVID-19: zie onze website “COVID-19 update” 
     

Specifieke bronnen

1.  Baden LR, El Sahly HM, Essink B et al. for the COVE Study Group. Efficacy and Safety of the mRNA-1273 SARS-CoV-2 Vaccine. New England Journal of Medicine, online op 30/12/20. DOI: 10.1056/NEJMoa2035389. Voor de Supplementary appendix, klik hier

2.  Haynes BF. A New Vaccine to Battle Covid-19. Editorial. New England Journal of Medicine, online op 30/12/20. DOI: 10.1056/NEJMe2035557

3.  Castells MC en Phillips EJ. Maintaining Safety with SARS-CoV-2 Vaccines. New England Journal of Medicine, online op 30/12/20. DOI: 10.1056/NEJMra2035343