In de pers werd recent bericht over de ongerustheid rond het vermoeden van een verhoogd risico van pancreatitis en van pancreas- en schildklierkanker door exenatide (Byetta®) en sitagliptine (Januvia®) twee antidiabetica die het incretine-effect verhogen [zie Folia februari 2008].
Deze ongerustheid is ontstaan naar aanleiding van een discussie, die tijdens een congres van de European Association for the Study of Diabetes (EASD) in Lissabon werd gehouden, over een studie die een causaal verband suggereert tussen het gebruik van exenatide en sitagliptine, en een verhoogd risico van pancreatitis en pancreas- en schildklierkanker [Gastroenterology2011;41:150-6 (doi:10.1053/j.gastr.2011.02.018)]. Op basis van de farmacovigilantiedatabank van de Amerikaanse Food and Drug Administration vergeleken de onderzoekers van deze studie de meldingen van ongewenste effecten van exenatide en sitagliptine tussen 2004 en 2008 met deze van andere antidiabetica. In deze analyse was het aantal meldingen van pancreatitis 11 maal hoger met exenatide en 7 maal hoger met sitagliptine. Het aantal meldingen van pancreaskanker was ongeveer 3 maal hoger met elk van beide geneesmiddelen, en het aantal meldingen van schildklierkanker was 5 maal hoger met exenatide en 1,5 maal hoger met sitagliptine (dit laatste statistisch niet-significant). De auteurs besluiten dat deze gegevens overeenkomen met andere gegevens, o.a. uit dierstudies, die wijzen op een verhoogd risico van pancreatitis en dat zij nopen tot voorzichtigheid in verband met de mogelijkheid van een verhoogd risico van kanker op lange termijn.
Deze studie leidde echter tot een aantal reacties, o.a. van de EASD en de Vlaamse Diabetes Vereniging (VDV), waarbij benadrukt werd dat de incidentie van ongewenste effecten niet kan geëvalueerd worden op basis van de gegevens van een farmacovigilantiedatabank. Hoewel een dergelijk spontaan-meldingssysteem zeer nuttig is om signalen te genereren, moeten ze inderdaad met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd, en getoetst worden aan de resultaten van gerandomiseerde gecontroleerde studies en cohortstudies.
Bij gebrek aan dergelijke studies is er momenteel geen evidentie dat er een causaal verband bestaat tussen het gebruik van een antidiabeticum met incretine-effect en een verhoogd risico van kanker. Toch is monitoring van de voordelen en mogelijke risico’s van nieuwe geneesmiddelen zeer belangrijk. Op dit ogenblik zijn de doeltreffendheid van exenatide en sitagliptine op lange termijn, vooral wat betreft de micro- en macrovasculaire complicaties van diabetes, en de veiligheid op lange termijn nog steeds niet bekend, en de plaats van deze geneesmiddelen is nog niet duidelijk.
