Pijn is universeel – het is een waarschuwingssignaal van het lichaam dat er iets mis is. Net zoals mensen kunnen ook dieren pijn ervaren. Toch wordt pijn bij dieren nog te vaak onderschat of niet herkend, terwijl het een fundamentele impact heeft op hun gezondheid en welzijn. Naar aanleiding van de Global Day Against Pain wil Vetcompendium de aandacht vestigen op het belang van pijnherkenning en -bestrijding bij dieren.

Dieren kunnen niet zeggen dat ze pijn hebben, maar ze tonen het wel. Veranderingen in gedrag, houding, eetlust of geluiden kunnen aanwijzingen zijn dat een dier pijn lijdt. Pijn komt voor bij acute aandoeningen – zoals verwondingen of operaties – maar ook bij chronische aandoeningen zoals artrose of tandproblemen. Omdat dieren hun pijn vaak verbergen, is het aan de eigenaar en de dierenarts om alert te zijn op subtiele signalen.

Waarom pijn bestrijden zo belangrijk is

Pijn heeft een directe invloed op de levenskwaliteit van het dier. Maar daar blijft het niet bij. Pijn veroorzaakt stress, wat leidt tot een cascade van hormonale veranderingen die het immuunsysteem onderdrukken, wondgenezing vertragen en eetlust verminderen. Bij aanhoudende pijn treedt ‘sensitisatie’ op: het zenuwstelsel raakt overgevoelig, waardoor het dier zelfs pijn ervaart bij prikkels die normaal geen pijn zouden veroorzaken.

Een dier dat goed wordt behandeld tegen pijn, herstelt sneller, beweegt meer, eet beter en toont meer sociaal gedrag. Pijnbestrijding is dus geen luxe, maar een essentieel onderdeel van goede zorg. In de diergeneeskunde zijn verschillende pijnstillers beschikbaar, aangepast aan de diersoort, het type pijn en de ernst ervan.

Toch is het belangrijk te beseffen dat er niet voor elke diersoort evenveel opties bestaan. Voor veel gezelschapsdieren, zoals honden en katten, zijn er goedgekeurde en doeltreffende pijnstillers beschikbaar. Voor andere soorten, zoals konijnen, vogels of reptielen, is het beschikbare arsenaal beperkter en moeten dierenartsen vaak terugvallen op ervaring, extrapolatie en dus gebruik van geneesmiddelen die geïndiceerd zijn voor andere diersoorten of voor de mens, steeds met de nodige voorzichtigheid.

Naast medicatie spelen ook comfort, rust, fysiotherapie en aangepaste verzorging een belangrijke rol in een succesvolle pijnbehandeling. Een holistische benadering, afgestemd op het individuele dier, is cruciaal voor een optimaal herstel en welzijn.

Vooruitgang in de pijnbestrijding bij dieren

Net als in de humane geneeskunde is er in de diergeneeskunde de laatste decennia veel vooruitgang geboekt in de aanpak van pijn. Zo zijn er betere meetinstrumenten ontwikkeld om pijn bij dieren objectiever in te schatten. Denk aan pijnschaalmodellen bij katten, honden of paarden, gebaseerd op gedrag en lichaamstaal.

Ook zijn er nieuwe behandelingen beschikbaar, zoals langwerkende injecteerbare pijnstillers, monoklonale antilichamen en alternatieve therapieën zoals lasertherapie of acupunctuur. Vaak is een multimodale aanpak – de combinatie van geneesmiddelen en niet-medicamenteuze therapieën – effectiever dan één enkele stof. Belangrijk is dat de keuze van deze behandelingen wordt afgestemd op het individuele dier.

Samenwerking tussen eigenaar en dierenarts is cruciaal

De eigenaar speelt een sleutelrol in de herkenning van pijn. Omdat dieren thuis vaak anders reageren dan in de dierenartsenpraktijk of in de dierenkliniek, is het cruciaal dat eigenaars veranderingen in gedrag, eetlust of beweging rapporteren. Dierenartsen vertrouwen op deze informatie om een volledig beeld te krijgen. Twijfel je of je dier pijn heeft? Aarzel dan niet om contact op te nemen met je dierenarts.

Daarnaast is opvolging belangrijk: sommige pijnmedicatie werkt na verloop van tijd minder goed of kan bijwerkingen veroorzaken. Regelmatige evaluatie en aanpassing van het behandelplan zorgen voor een blijvend effect.

Rol van het Vetcompendium

Bij Vetcompendium ondersteunen we dierenartsen en apothekers in hun streven naar optimale diergezondheid. We zorgen ervoor dat zij steeds beschikken over actuele en betrouwbare informatie rond onder andere pijnbestrijding. Via onze regelmatige Folia-artikels bieden we diepgaande inzichten in het gebruik van diergeneesmiddelen, waaronder de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van analgesie.

Met de gratis e-learnings op Vetcompendium, zoals over analgesie bij hond en kat en over glucocorticoïden in de behandeling van otitis, kunnen professionals hun kennis gericht bijschaven, wanneer het hen het best uitkomt. Deze praktische en wetenschappelijk onderbouwde informatie helpt bij het maken van doordachte keuzes in de behandeling van elk individueel dier.

Wie steeds op de hoogte wil blijven van nieuwe inzichten en updates, kan zich eenvoudig inschrijven op onze maandelijkse nieuwsbrief.

Tot slot

Dieren verdienen net als mensen een leven zonder pijn. Door pijn bij dieren serieus te nemen en actief te behandelen, verhogen we hun levenskwaliteit én versterken we de band tussen mens en dier. Een dier dat zich goed voelt, leeft langer, beweegt meer en is gelukkiger.

Op deze Global Day Against Pain roept Vetcompendium op tot meer bewustzijn, betere herkenning en doelgerichte behandeling van pijn bij dieren. Pijn mag dan vaak onzichtbaar zijn, haar gevolgen zijn dat niet. Het is aan ons – als zorgverleners en eigenaars – om pijn bij dieren niet alleen te herkennen, maar ook actief en doeltreffend te behandelen.