Bij optreden van hyperseksualiteit bij een patiënt behandeld met mianserine of een ander antidepressivum dat direct werkt op de neuroreceptoren, kan het nuttig zijn de dosis te verminderen of de behandeling te stoppen. Zo kan worden nagegaan of de hyperseksualiteit verdwijnt.

Mianserine is een antidepressivum dat direct werkt op de neuroreceptoren. In La Revue Prescrire1 werden recent 7 gevallen van hyperseksualiteit besproken bij patiënten behandeld met mianserine. Het ging om meldingen in Frankrijk. De mediane leeftijd van de patiënten bedroeg 83 jaar. De symptomen waren de volgende: spontaan orgasme, toegenomen libido, ongepaste uitspraken, frequenter masturberen, exhibitionisme, verkrachtingspoging en poging om iemand te kussen. De symptomen verschenen 2 dagen tot 7 maanden na starten van mianserine of verhogen van de dosis. Bij alle 7 patiënten verbeterden de symptomen bij stoppen van mianserine of verminderen van de dosis. Vijf patiënten namen andere geneesmiddelen die hyperseksualiteit kunnen uitlokken of hadden andere aandoeningen zoals dementie.

Het is niet duidelijk via welk mechanisme mianserine hyperseksualiteit kan uitlokken. Een zelfde risico is niet uit te sluiten met de andere antidepressiva die direct werken op de neuroreceptoren: agomelatine, mirtazapine en trazodon. Voor trazodon wordt in de Belgische SKP melding gemaakt van proseksuele eigenschappen (versterking van libido en erectiele potentie), en in de Amerikaanse SKP wordt voor mirtazapine een risico van toegenomen libido vermeld. Trazodon en mianserine zijn ook in verband gebracht met priapisme, een medische urgentie [zie Folia oktober 2021].

NB. Het Belgisch Centrum voor Geneesmiddelenbewaking ontving geen meldingen van hyperseksualiteit met mianserine, mirtazapine, trazodon en andere antidepressiva (situatie januari 2024).

Commentaar van het BCFI

  • Hoewel het gaat om een zeer zelden gerapporteerd ongewenst effect (en vooral gerapporteerd bij ouderen) dient bij optreden van symptomen van hyperseksualiteit bij een patiënt behandeld met mianserine of een ander antidepressivum dat direct werkt op de neuroreceptoren, het geneesmiddel als oorzaak te worden overwogen. Het kan nuttig zijn de dosis te verminderen of de behandeling te stoppen.
    Waarschijnlijk is er een belangrijke onderrapportering: bij ouderen zal hyperseksueel gedrag zelden gelinkt worden aan een geneesmiddel maar eerder aan cognitieve achteruitgang, en wanneer het gaat om mineure effecten zal niet gerapporteerd worden bij een farmacovigilantiedienst.

  • Compulsieve gedragsstoornissen, met inbegrip van hyperseksualiteit, zijn ook beschreven met andere geneesmiddelen die inwerken op de hersenfunctie, zoals de antiparkinsonmiddelen (vooral de dopamine-agonisten) [zie ook Folia maart 2019] en aripiprazol [zie ook Folia mei 2017].

Specifieke bron:

1 Miansérine, mirtazapine : hypersexualités La Revue Prescrire 2023;43:910

Specialiteitsnamen: