Het BCFI krijgt signalen van apothekers dat er in de apotheken een tekort is aan meerdere (essentiële) geneesmiddelen zoals paracetamol, amoxicilline, budesonide voor inhalatie…
De tekorten zijn niet specifiek voor België, maar blijken ook in andere Europese landen (onder andere Frankrijk1) nijpend.

De geneesmiddelen waarvoor tekorten worden gemeld, zijn op onze website nochtans niet altijd aangeduid als “(tijdelijk) onbeschikbaar” (m.a.w. er is geen symbool ter hoogte van de specialiteit). Reden hiervoor is dat de informatie over (tijdelijke) onbeschikbaarheid op onze website gebaseerd is op de informatie in de FAGG-databank FarmaStatus. De informatie in de FAGG-databank weerspiegelt dus niet volledig de situatie op het terrein. De  farmaceutische bedrijven zijn nochtans wettelijk verplicht om (tijdelijke) onbeschikbaarheden te melden aan het FAGG. De procedure is namelijk als volgt: “Wanneer de vergunninghouder of paralleldistributeur verwacht dat niet alle bestellingen volledig kunnen worden voldaan binnen de drie werkdagen, moet dit zo snel mogelijk en uiterlijk bij aanvang van de onbeschikbaarheid worden gemeld aan het FAGG.” (zie website FAGG).

Apothekers kunnen zelf onbeschikbaarheden melden. Het BCFI roept apothekers op om onbeschikbaarheden van een geneesmiddel te melden wanneer de beschikbaarheid op het terrein niet overeenkomt met de informatie in FarmaStatus of op de BCFI-website (geen symbool ter hoogte van de specialiteit). Apothekers kunnen, na zich aan te melden, een onbeschikbaarheid melden op de website Farmastatus, ter hoogte van de fiche van elke specialiteit (die nog niet is aangeduid als “onbeschikbaar”). De apotheker moet zich identificeren en het type onbeschikbaarheid aanduiden. De informatie wordt naar de firma en het FAGG verstuurd. (bijgewerkt op 01/02/23)

Het is belangrijk dat artsen en apothekers overleggen over de beste alternatieven wanneer het voorgeschreven geneesmiddel niet beschikbaar is. De arts kan hiermee rekening houden bij de volgende voorschriften. De prijsvergelijkingstabellen op de BCFI-website laten toe om snel de middelen met eenzelfde sterkte te zien: klik op “Per groepsnaam” boven de specialiteiten of op symbool ter hoogte van de verpakking.

Het tekort aan een aantal (essentiële) geneesmiddelen maakt het rationeel voorschrijven, afleveren en gebruiken van deze geneesmiddelen nog urgenter. Het Repertorium tracht in de rubrieken “Plaatsbepaling” een rationele keuze te vergemakkelijken, en de beste keuze en  – waar relevant – alternatieven aan te reiken, op basis van de best mogelijke evidentie.

  • Voor pijnstillers en koortswerende middelen: zie Repertorium 8.1. voor de beste keuzes en de mogelijke alternatieven.

  • Voor bronchodilatoren en inhalatiecorticosteroïden: zie Repertorium 4.1. Bij bronchiolitis bij jonge kinderen hebben noch bronchodilatoren via inhalatie, noch inhalatiecorticosteroïden een bewezen meerwaarde [zie Folia oktober 2016]. Bij wheezing bij jonge kinderen geeft het gebruik van een doseeraerosol + voorzetkamer (+ masker tot de leeftijd van 3 jaar) een betere depositie dan verneveling [zie Folia  februari 2017].

  • Voor antitussiva: zie Repertorium 4.2.1.: hoest vereist meestal geen medicamenteuze behandeling. De werkzaamheid van antitussiva is onvoldoende onderbouwd, zowel bij kinderen als volwassenen. Antitussiva hebben geen zin bij productieve hoest.

  • Voor antibiotica: enkel bij bewezen  bacteriële (sur)infectie van de lage luchtwegen is er plaats voor antibiotica bij luchtweginfecties [zie Folia november 2022 en in de voorgaande jaren, telkens de Folia van oktober]. Zie de BAPCOC-gids (versie november 2022) voor de beste keuze wanneer een antibacteriële behandeling noodzakelijk is, en voor de beste alternatieven. 

Het FAGG heeft een taskforce opgericht met experten om op zeer korte termijn oplossingen te zoeken voor de tekorten. De taskforce gaf o.a. aanbevelingen aan artsen en apothekers over budesonide suspensie  (“tijdelijk onbeschikbaar”, of “beperkt beschikbaar”, afhankelijk van de specialiteit, tot de zomer van 2023) (bericht FAGG van 31/01/23)2.

  • Volwassen patiënten met astma of chronische obstructieve longziekte (COPD)
    • Chronische behandeling: er is geen plaats voor verneveling van inhalatiecorticosteroïden bij de chronische behandeling van astma of COPD. De voorkeur gaat naar het gebruik van een dosisaerosol of droogpoederinhalator (DPI).
    • Acute behandeling: bij gehospitaliseerde patiënten met een acute exacerbatie kan zo nodig budesonide via verneveling zo kort mogelijk worden gebruikt.
  • Pediatrische patiënten met astma
    • Chronische behandeling: er is geen plaats voor verneveling van inhalatiecorticosteroïden bij de chronische behandeling van astma. De voorkeur gaat naar het gebruik van een inhalatiecorticosteroïde via een dosisaerosol met de hulp van een voorzetkamer of via DPI (bij coöperatieve patiënten).
    • Acute behandeling: bij een astma-exacerbatie is het gebruik van een kortwerkend β2-mimeticum aangewezen, en heeft behandeling met inhalatiecorticosteroïden de voorkeur boven verneveling. Bij een opstoot kan budesonide via verneveling zeer kort worden gebruikt als tweedekeuzebehandeling. Deze behandeling moet zo snel mogelijk worden omgeschakeld naar een behandeling via een dosisaerosol met voorzetkamer.
  • Pediatrische patiënten met pseudokroep: budesonide via verneveling kan als tweedekeuzebehandeling zeer kort worden gebruikt, maar bij ernstige pseudokroep zijn systemische corticosteroïden de eerste keuze.

Budesonide vernevelsuspensie mag niet gebruikt worden bij andere indicaties (bronchiolitis, bronchitis, luchtweginfecties, …).

De FAGG taskforce geeft ook aanbevelingen rond het gebruik van Sabril® (vigabatrine, “tijdelijk onbeschikbaar”, verwachte terugkeer op de markt: 01/07/23) (bericht FAGG van 23/02/23)3.

Op basis van het nieuw koninklijk besluit van 19 januari 2023 kan de minister of zijn afgevaardigde de uitvoer van geneesmiddelen tijdelijk beperken. Wanneer een “essentieel” geneesmiddel onbeschikbaar is, kan de export van dit middel onderworpen worden aan een voorafgaande toelating, onder bepaalde voorwaarden. De toelating tot uitvoer van geneesmiddelen wordt aangevraagd via een online formulier. Elke aanvraag wordt geëvalueerd door het FAGG. De geneesmiddelen waarvoor een voorafgaande toelating moet worden gevraagd, worden gepubliceerd in het Belgisch Staatblad (typ “Beslissing tot onderwerping van de uitvoer” ter hoogte van “Exacte zinsnede” klik dan op “Opzoeking” en “Lijst” om de relevante geneesmiddelen te zien.). Zie bericht FAGG van 20/02/234.

Bronnen

1 La Revue Prescrire. Pénuries de médicaments : un phénomène ancien, qui s’aggrave. Dans l’actualité, 27/12/22.
2 FAGG. Beperkte beschikbaarheid van budesonide vernevelsuspensies: aanbevelingen voor (ziekenhuis)apothekers en artsen(-specialisten). Bericht van 31/01/2023.
3 FAGG. Onbeschikbaarheid van Sabril 500 mg 100 filmomhulde tabletten: aanbevelingen voor (ziekenhuis)apothekers, artsen(-specialisten) en patiënten. Bericht van 23/02/2023.
4 FAGG. Verplichte aanvraag van de uitvoer bij onbeschikbaarheid van essentiële geneesmiddelen. Bericht van 20/02/23.